Blog – Jack heeft een passie voor pianostemmen (Jack van Bindsbergen)

Eerste contact met pianostemmen
Op de basisschool hadden wij een piano in de gang staan. Ik weet nog dat ik een jaar of 10 was toen ik een keer de gang op werd gestuurd – ik was erg ondeugend. Eenmaal op de gang zag ik een pianostemmer aan het werk en ik was meteen gefascineerd. Ik heb een tijdje naast hem gezeten en gekeken naar wat hij aan het doen was. Eenmaal terug in de klas heb ik gezegd: “Dat wil ik later ook!” Waar andere mensen vaak geïrriteerd raken door het geluid van een valse piano (eentje die niet goed gestemd is), vind ik deze geluiden juist heel interessant. Ik vraag me dan altijd af: “hoe kan je ervoor zorgen dat de piano weer mooi klinkt?” Zo begon mijn fascinatie. Mijn omgeving reageerde echter niet super positief, mensen hadden hun twijfels of ik dit wel kon doen met beperkt zicht, maar mijn doorzettingsvermogen en eigenwijsheid zorgden ervoor dat ik mijn droom heb nagejaagd.

Piano opleiding
Er is een specifieke opleiding waar je leert om piano’s te stemmen in Amsterdam, deze is niet voor blinden of slechtzienden. In Ermelo zat wel een speciale opleiding voor blinden en slechtzienden waar je het pianostemmen en repareren van piano's onder de knie kon krijgen, maar die heb ik niet gevolgd.

Gemiddeld doe je er zo’n 4 tot 5 jaar over om een goede pianostemmer te worden. Ik heb geen speciale opleiding gevolgd, maar ben direct gestart bij een werkleerbedrijf in Helvoirt in Brabant. Daarna ben ik in Nijmegen verdergegaan bij een pianobedrijf. Het ideale aan een pianobedrijf is dat ze er een grote voorraad piano’s hebben, waardoor je ervaring krijgt met verschillende soorten. Eigenlijk is het een kwestie van oefenen, want je leert door te doen. Ook hierbij kreeg ik de vraag of ik het wel kon doen vanwege mijn visuele beperking, maar ik heb me hier nooit door laten weerhouden. Tegenwoordig ben ik zelfstandige en werk ik op basis van opdrachten en verzoeken.

Een dag uit het leven van … een pianostemmer
Zoals al eerder gezegd, werk ik op basis van verzoeken. Wanneer er een aanvraag binnenkomt, accepteer ik deze door een bevestigingsmail te sturen. Ik plan mijn reis naar de klant toe. Ik reis altijd met het openbaar vervoer, en zet dan het adres van mijn bestemming bij de contactgegevens van de klant, zodat Voice-over de route vanaf de bus of de trein kan uitspreken. Door mijn jarenlange ervaring weet ik vooraf meestal al om wat voor ’n piano het gaat, dus ik kan meteen aan de slag. Het is belangrijk dat ik goed bij de stempennen kan, om de piano of vleugel te kunnen stemmen. Hierbij maak ik gebruik van een stemvork om tonen te vergelijken (wordt gebruikt als starttoon 440 Hz. om de basistoon A1 gestreept de juiste frequentie te geven). De stemhamer (zet je op de stempennen), is essentieel gereedschap bij het stemmen van een piano. De piano is goed gestemd wanneer kwarten en kwinten kloppen en de tonen vlak zijn en dus niet meer zweven. Octaven moeten echter weer strak staan. Ziende pianostemmers maken vaak gebruik van een stemapparaat, maar ik kan dat niet gebruiken. Wat dat betreft is mijn visuele beperking een voordeel: ik heb de foute tonen vaak al eerder gehoord, voordat zij het met hun ogen gezien hebben.

Van hot naar her
Als pianostemmer kom ik op allerlei plekken door het hele land. Zo heb ik piano’s en vleugels gestemd bij de Vereeniging, het Lux theater, het Brabants Conservatorium in Tilburg, maar bijvoorbeeld ook een keer de vleugel van Andre Rieu. Het leuke aan mijn werk vind ik dat ik de regie in eigen handen heb en het gaat om het eindresultaat. Gemiddeld duurt het stemmen van een piano zo’n 75 minuten, maar dit ligt er ook aan hoe vals de piano is. Soms moet je mensen vertellen dat een piano niet meer te redden is, dat is een minder leuke kant. Voor mij als slechtziende pianostemmer zijn er eigenlijk niet meer risico’s dan voor een ziende stemmer. Ik maak regelmatig mee dat er snaren knappen, maar dat kan iedereen overkomen. Ik schakel dan gewoon een collega in die er een nieuwe snaar opzet. Ik heb nog nooit een fysieke blessure gehad door het pianostemmen. De reacties van mijn klanten op mijn visuele beperking zijn vaak overwegend positief: ze benoemen dan dat mijn gehoor vast beter is dan dat van anderen, en ik kan niet anders dan het beamen.

Heb je nou zelf ook een piano thuis staan die gestemd moet worden, of ben je benieuwd naar wat meer achtergrondinformatie? Bezoek dan eens Jack’s website: www.pianonijmegen.nl

Jack is slechtziend en werkt als gids in het muZIEum