Bezoekers muZIEum helpen wetenschap vooruit

Een nieuw onderzoek van Marco Gandolfo, onderzoeker bij Donders Instituut laat zien hoe ons brein informatie verwerkt en hoe dat verschilt per geslacht en leeftijd. En daar hebben jullie aan meegeholpen! De 14 duizend deelnemers aan dit onderzoek waren bezoekers van muZIEum, die via de kiosken op het doe-plein deelnamen aan het experiment. Het is daarmee het grootste experiment naar onoplettendheidsblindheid tot nu toe, uitgevoerd in een openbare ruimte. De resultaten zijn nu gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Cognition.

12 May 2025

Het experiment

In het experiment onderzocht Marco Gandolfo hoe mensen een persoon waarnemen zonder dat ze een persoon verwachten. Deelnemers keken geconcentreerd naar een kruis op een scherm. Terwijl hun aandacht volledig op dit kruis gericht was, werd er kort een klein mensfiguur rechtop of ondersteboven in het beeld geflitst. Dit noemen we een stimulus. Een stimulus is een prikkel die je zintuigen opmerken, zoals iets wat je ziet, hoort, voelt, ruikt of proeft. Het is iets dat je brein informatie geeft om op te reageren.

Omdat het verschijnen van de figuur onverwacht moest zijn, werd er per deelnemer maar één meting gedaan. Dit betekende dat veel mensen nodig waren om betrouwbare conclusies te trekken. Dankzij de samenwerking tussen muZIEum en Donders konden de onderzoekers snel een grote en diverse groep deelnemers vinden. Dit verhoogde te betrouwbaarheid van dit wetenschappelijke onderzoek.

Belangrijkste bevindingen

Uit de studie bleek dat de mensfiguur vaker werd gezien wanneer deze rechtop stond in plaats van ondersteboven. Ook bleek dat oudere mensen minder vaak de figuur opmerkten. Met iedere tien jaar extra leeftijd nam de kans om de stimulus waar te nemen met 10% af.

Daarnaast werd een opvallend verschil tussen mannen en vrouwen gevonden. Mannen rapporteerden vaker dat ze een stimulus hadden gezien, zelfs als die er niet was. Dit suggereert dat mannen minder gevoelig zijn voor 'inattentional blindness' en eerder geneigd zijn om te zeggen dat ze iets hebben waargenomen. Toch betekende dit niet dat ze accurater waren in het benoemen van wat ze hadden gezien. Dit verschil lijkt niet alleen met perceptie te maken te hebben, maar mogelijk ook met hoe mannen en vrouwen reageren op onzekerheid in een experiment. Ook dat is een nieuw inzicht.

Samenwerking

Dankzij de samenwerking tussen Donders Citylab en muZIEum konden de onderzoekers een breder publiek bereiken. Voor het muZIEum zelf was dit een mooie kans om bezoekers actief te betrekken bij wetenschap. Het laat zien hoe wetenschap en publiek elkaar kunnen versterken.